Zabytki

Kościół Parafialny p.w. św. Katarzyny, wpisany do rejestruzabytków 12 czerwca 1972 roku. Dzisiejsza trójnawowa, bazylikowa świątynia jest połączeniem starszych, barokowych i nowszych, neobarokowych części. Z drewnianego kościoła, wybudowanego po 1616 roku zachowała się przy obecnym kaplica św. Trójcy. Kościół jest wykonany z cegły, z użyciem kamienia, otynkowany, kryty blachą miedzianą, trzynawowy z prostokątnym prezbiterium, przy którym znajduje się od północy kaplica, od południa przedsionek a od zachodu zakrystia. Pełne wyrazu wnętrze posiada wiele cennych zabytków. Ołtarz główny rokokowy pochodzi z drugiej połowy XVIII wieku z rzeźbami św. Piotra i Pawła, w polu głównym krucyfiks barokowy, obraz św. Katarzyny z XIX wieku. W nawach bocznych znajdują się dwa ołtarze rokokowe z drugiej połowy XVIII wieku, ołtarze boczne neobarokowe z rzeźbą św. Józefa z Dzieciątkiem oraz obrazem Chrystusa Zbawiciela, oraz późnorenesansowa chrzcielnica. Ściany świątyni pokrywa nowa, ornamentalno – figuralna polichromia. Do ciekawych zabytków należą też: feretron rokokowy z drugiej połowy XVIII wieku z obrazem św. Trójcy, ambona późnobarokowa, relikwiarz z XVIII wieku oraz wolnostojąca dzwonnica w kształcie potrójnej arkady. Kościół otacza owal starodrzewu liściastego.

Zespół dworsko – parkowy, czyli Owczarnia, to wart obejrzenia obiekt na terenie gminy Olesno, który również został wpisany do rejestru zabytków. Dwór zbudowano w połowie XIX wieku a następnie przebudowano w latach 1918-1920 z woli właściciela majątku barona Konopki. Pierwotnie był skromną budowlą na planie prostokąta, dwutraktową, jednokondygnacyjną z dwiema przybudówkami. Przekształcona budowla otrzymała masywny portyk na kolumnach i filarach od frontu, nadbudowane piętro oraz zadaszoną galerię łączącą od północy z budynkiem oficyny dworskiej¹. Przebudowane zostały także wnętrza dworu zaś po wojnie nastąpiła dalsza rozbudowa dworu. Obecnie stanowi własność prywatną. Park krajobrazowy otaczający dworek rozciąga się na trzech 3 ha, posiada zwarty układ kompozycyjny a osłonięty jest ceglanym murem.

Dwór Zespół Pałacowo - Ogrodowy w Brniu – to jeden z piękniejszych, lecz niestety znacznie zaniedbanych po II wojnie światowej, a współcześnie przekształconych zabytków gminy Olesno Obecnie znajduje się w nim Centrum Polonii - Ośrodek Kultury, Turystyki i Rekreacji. Na przełomie 2011/2012 roku wznowione zostały prace restauracyjne na terenie całego zespołu pałacowo – ogrodowego Brniu, w celu przywrócenia jego walorów estetycznych i krajobrazowych. Dwór z XVIII/XIX wieku został przebudowany i pozbawiony cech stylowych. To murowany, parterowy budynek o rozczłonkowanym planie z obszerną salą w części północnej, nakrytą stropem kasetonowym. Posiadłość ta dość często zmieniała właścicieli, dlatego Breń należał do zacnych rodów: Rozemberskich, Odrowążów, Świerczowskich, Szafrańców, Lisowskich, Zebrzydowskich, a od 1667 roku do Czartoryskich. Za ich panowania został założony piękny park w stylu wersalskim, którego twórcą był Książe Józef Czartoryski. Całość została skomponowana przez słynnego wiedeńskiego projektanta ogrodów - Pfaffinera, który kierował pracami przy zakładaniu parku. Park breński był jednym z najpiękniejszych ogrodów w całej Galicji. W swojej świetności park przetrwał do końca II wojny światowej. Ostatnim rodem dziedziczącym dobra breńskie było Konopkowie. Dzisiejszy, jest pozostałością po pięknym ogrodzie, w którym zieleń formowano w sposób geometryczny, drzewa strzyżono w różne kształty, tworzono ściany z niszami, w których stały mitologiczne rzeźby. W całość kompleksu wkomponowany jest stawek w kształcie podkowy, na którym zbudowano romantyczny mostek łączący park z dworkiem.

Na granicy parku w Brniu, przy drodze dojazdowej pozostała nowsza XIX wieczna, klasycystyczno – neorokokowa, murowana  połączona z zachowanymi kilkoma przęsłami współczesnego jej ogrodzenia. Od parku w Brniu do parku w Oleśnie prowadzi aleja lipowa, zwana Aleją Sobieskiego, z okazami dębów liczącymi sobie około pół tysiąca lat.

Jednym z zagadkowych miejsc w gminie są tzw. „Okopy (wały) szwedzkie”, wg jednej z hipotez była to szwedzka fortyfikacja polowa z czasów Potopu w XVII wieku. Obecnie okopy są zarośnięte drzewami, lecz widoczny jest plan fosy i wałów oraz lochu z kamieni i cegły, składającego się z czterech pomieszczeń i korytarza wejściowego. Druga z hipotez mówiła, że stał tam zamek obronny, rozbudowany przez Kazimierza Wielkiego lub Ludwika Węgierskiego, do którego prowadziła droga zamkowa.

Park podworski krajobrazowy w Niwkach z przełomu XVIII i XIX wieku. – o drzewostanie liściastym ze starymi dębami, z których pięć objęto ochroną prawną poprzez utworzenie pomników przyrody. Występują tu pojedyncze egzemplarze dębu kaukaskiego i orzecha czarnego, buk pospolity, sosna wejmutka.

Najstarszy dom murowany w Oleśnie, przy ulicy Długiej - parterowy, z gankiem kolumnowym z początku XVII wieku. Jest to pozostałość po starym dworku rodziny Kamieńskich, który został zakwalifikowany do IV grupy zabytków.

Barokowa rzeźba Najświętszej Marii Panny - kamienna figura przydrożna, wzniesiona w 1694 roku na słupie z herbem „Łabędź”, ufundowana przez rodzinę Kamieńskich.

Zagroda „Muzeum – Dom Felicji Curyłowej” – położonawe wsi Zalipie, wpisana do rejestru zabytków. Właścicielka zagrody Felicja Curyłowa była najwybitniejszą indywidualnością malarstwa ludowego na Powiślu Dąbrowskim. Od najmłodszych lat zdobiła ściany i wnętrza domów, wypełniając swoje życie ciężką pracą na roli i twórczością artystyczną. Dzięki jej zaangażowaniu w sprawy regionu, otwarto w Zalipiu w 1977 roku Dom Malarek nazwany później jej imieniem. Od tego też roku zagroda Felicji Curyłowej pełni funkcję muzeum, będącego filią Muzeum Okręgowego w Tarnowie. Budynki zagrody zostały wzniesione na początku lat trzydziestych ubiegłego stulecia i zachowały typowy dla regionu układ czworoboczny: na lewo wchodziło się do pokoju (izba biała), na prawo do kuchni, w której królował piec pokryty malunkami (izba czarna), a na końcu znajdowała się komora. Ściany zdobiły papierowe „dywany”, makatki i wycinanki. Polichromia wnętrz chaty była ornamentalna, z motywami roślinnymi w formie fryzów, girland i rozet kwiatowych. Wnętrze chaty pełne jest przedmiotów, które służyły właścicielce w jej codziennym życiu: tradycyjne meble, sprzęty i naczynia kuchenne, galeria obrazów o tematyce religijnej oraz wiele pamiątek, fotografii i wycinków prasowych, które dokumentują życie prywatne i działalność kulturalną właścicielki muzealnej zagrody.